Dom zły |
O ile sąd jest późniejszy, o tyle sprawiedliwszy.
- Minucii Felix Marcus
"Tomaž, jeżeli zrobimy tę drogę, będziemy szczęśliwi przez resztę życia, a jeśli tego nie zrobimy, to sprawimy, że pół naszego kraju będzie się cieszyć!" te słowa wypowiedział Janez Jeglič do Tomaža Humara na biwaku podczas pokonywania południowej ściany Nuptse (1). Jak się okazało linia podziału była inna, a wynikła z tragedii jaka nastąpiła po zakończonym sukcesem ataku. Jeglič na grani prawdopodobnie zachwiał się lub został zdmuchnięty przez podmuchy wiatru. Humar musiał się zmierzyć z rozpaczą po śmierci przyjaciela oraz ogromnymi trudnościami podczas zejścia. Po powrocie do domu stanął naprzeciw „połowy Słowenii”, która oskarżała go o spowodowanie śmierci Jegliča. Wśród krytyków Tomaža były osoby, które skwapliwie wykorzystały śmierć jednego z najwybitniejszych alpinistów słoweńskich. Słoweńskie piekiełko, jakże znajome, objawiło się w pełnej krasie. „K..a nienawiść” i „k...a zazdrość” krzyczały równie głośno jak „k...a sława”.
Opisana historia stała się niezwykle aktualna w obliczu tragedii jaka wydarzyła się w marcu bieżącego roku na Broad Peaku. Zanim rozpętało się nasze rodzime piekiełko, w sieci można było przeczytać proroczy tekst Zbyszka Piotrowicza „Czas ekspertów”(2). Zgodnie z przepowiednią autora niedługo potem objawiła się masa anonimowych „znawców” himalaizmu zimowego. Namnożyło się speców od strategii, taktyki, hipotermii, chorób wysokościowych i wszelkich innych aspektów działalności w górach najwyższych. Dyskusje swoim poziomem sięgają bruku, więc szkoda czasu na ich lekturę. Z kolei większość osób mających pojęcie o temacie powstrzymuje się od publicznych kategorycznych stwierdzeń. Zwyczajnie mają za mało danych, żeby swoim nazwiskiem podpisać się pod tezami o domniemanych błędach popełnianych w trakcie ataku szczytowego. Zdarzają się jednak sądy wyraziście określające postawy uczestników zimowej wyprawy na Broad Peak. Wśród tych opinii najbardziej irytuje mnie – napisze to hasłowo – teza o zaniku partnerstwa, inaczej mówiąc o obniżeniu standardów etycznych współczesnego pokolenia wspinaczy. Abstrahując od tragedii na wspomnianej wyprawie, według tego typu głosy osób z pokolenia „złotej ery polskiego himalaizmu” ocierają się o hipokryzję. Przypomnę, że w 1987 roku zorganizowany został tak zwany Szczyt Gliwicki. Jego uczestnicy wybitni polscy himalaiści oraz kierownicy wypraw dyskutowali o... obniżeniu standardów etycznych w górach najwyższych. Działo się to ponad ćwierć wieku temu! Warto tu przypomnieć kwestię wypowiedzianą przez Andrzeja Heinricha: Według mnie należy ludzi wychowywać w duchu tej etyki, w duchu partnerstwa. Natomiast tam, na wysokości, trzeba im dać pewną swobodę działania. Nie możemy tutaj, przy zielonym stoliku, analizować potem kroków i wytykać błędów. Bo to nie będzie nigdy obiektywne! (3) Chciałoby się rzec, aby samozwańczy eksperci nieco pokorniej spojrzeli na siebie i sytuacje którą usiłują komentować.
Powrócę do historii. Polacy w Himalajach to nie tylko sukcesy, ale także osobne powroty ze szczytów. Zdarzało się, że różnice w czasowe sięgały kilku godzin. Działo się to na wyprawach, na których święcone największe triumfy, również zimą. Tak więc teza jakoby właśnie teraz obniżyły się standardy etyczne jest równie nieuprawniona, jak ta iż dawniej polscy alpiniści byli chodzącymi ideałami. Oba twierdzenia należą do prawd trzeciej kategorii w skali księdza Tischnera. Przed laty, tak jak teraz, zdarzały się wielkie czyny, kiedy ratowano z narażeniem własnego życia. Bywały sytuacje, które ich bohaterzy chcieliby zapomnieć. Wynikały one z chwili słabości, albo z niewłaściwej taktyki, która stawiała człowieka przed dylematem moralnym. Bywali na wyprawach zwykli dranie, którzy przedkładali swoje cele nad życie umierającego wspinacza. Z pewnością można stwierdzić, że tak różne postawy nie są owocem dwudziestego pierwszego wieku. Bo niby dlaczego zwołano Szczyt Gliwicki?
- Tomaž Humar, Bernadette McDonald, Stapis 2012
- Czas ekspertów, Zbigniew Piotrowicz, www.zbigniewpiotrowicz.eu4
- Andrzej Heinrich, Szczyt Gliwicki, spotkanie wybitnych polskich himalaistów poświęcone dyskusji na temat: „Etyka we współczesnym alpinizmie”. Bularz 88-89
Felieton ukazał się w kwietniowym numerze miesięcznika GÓRY - Górski Magazyn Sportowy, 4 (227), kwiecień 2013
cofnij
