Górska deklaracja etyczna UIAA
Społeczność wspinaczkowa od zawsze działa według niepisanych reguł. Zdarzało, że reguły te, właśnie za sprawą ich jedynie umownego istnienia, były różnie rozumiane. Powiększanie się społeczności wspinaczkowej uwypukliło ten problem. UIAA, pisząc Górska Deklaracja Etyczną postanowiło stworzyć zestaw 12 podstawowych wskazówek, jakimi powinniśmy się kierować w działalności wspinaczkowej.
1. Odpowiedzialność indywidualna
Wspinacze (skałkowi i wysokogórscy) uprawiają sporty wysokiego ryzyka, w których istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków, a pomoc z zewnątrz nie zawsze może nadejść. Mając to na uwadze, podejmują aktywność na własne ryzyko i są tym samym odpowiedzialni za własne bezpieczeństwo. Działania jednostki nie powinny zagrażać innym; nie mogą też szkodzić środowisku. Dla przykładu – osadzanie kotew zarówno na nowych, jak i już istniejących drogach, nie powinno zostać odgórnie przyjęte jako dopuszczalne.
2. Duch zespołu
Członkowie zespołu powinni być przygotowani na kompromis w celu zbalansowania potrzeb i możliwości całej grupy. Wspinaczka nierzadko okazuje się bardziej skuteczna, gdy jej uczestnicy wzajemnie się wspierają i dopingują.
3. Społeczność górska
Każda osoba spotkana w górach czy też na ścianie skalnej zasługuje na jednakowy szacunek. Nawet w odległych miejscach, w stresujących sytuacjach, powinniśmy traktować innych tak, jak traktowani chcielibyśmy być sami.
4. Działalność zagraniczna
Będąc gośćmi w obcych państwach, powinniśmy zawsze zachowywać się grzecznie i powściągliwie, okazywać szacunek lokalnej ludności i jej kulturze – to nasi gospodarze. Powinniśmy przestrzegać tamtejszego stylu i etyki wspinaczkowej – nie wiercić otworów i nie osadzać spitów tam, gdzie tradycyjnie etyka tego zabrania lub tam, gdzie jeszcze takowa nie powstała. Jesteśmy zobowiązani szanować święte góry oraz inne miejsca kultu religijnego. Zrozumienie obcych kultur jest częścią pełnego wspinaczkowego doznania.
5. Odpowiedzialność przewodników i kierowników wypraw
Profesjonalni przewodnicy górscy, inni liderzy oraz członkowie kierowanych przez nich grup powinni rozumieć własne role i szanować swobody oraz prawa jednostek i zbiorowości. W tej deklaracji uznajemy wysokie standardy praktyczne osiągane przez profesjonalnych przewodników górskich.
6. Nagłe wypadki i śmierć
Musimy być przygotowani na niebezpieczeństwa i sytuacje, których skutkiem mogą być poważne wypadki i śmierć. Wszyscy uczestnicy sportów wysokogórskich powinni w pełni rozumieć ryzyko i zagrożenie, konieczność posiadania odpowiednich umiejętności, wiedzy oraz sprzętu. Muszą być gotowi nieść pomoc innym w przypadku zagrożenia lub wypadku, a także sprostać konsekwencjom tragedii. Liczymy na to, że komercyjne agencje będą ostrzegać swoich klientów o tym, że może zaistnieć konieczność porzucenia swoich indywidualnych celów na rzecz wsparcia będących w potrzebie innych członków wyprawy.
7. Udostępnianie i ochrona środowiska
Wierzymy, że swoboda dostępu do gór i ścian skalnych w sposób odpowiedzialny jest fundamentalnym prawem. Nasza aktywność winna być nacechowana wrażliwością na środowisko i działaniem na rzecz jego zachowania w niezmienionym stanie. Powinniśmy przestrzegać ograniczeń w dostępności terenów oraz regulacji uzgodnionych przez wspinaczy z organizacjami ekologicznymi oraz władzami.
8. Styl
Jakość doznań, jak i sposób rozwiązania problemu, są ważniejsze od tego, czy w ogóle go rozwiążemy. Powinniśmy zawsze starać się, by nie zostawiać za sobą żadnych śladów, tak na podejściu, jak i w ścianie.
9. Pierwsze przejścia i pierwsze wejścia
Pierwsze przejście drogi, jak i pierwsze wejście na szczyt, jest aktem twórczym. Powinno być dokonane w stylu odpowiadającym co najmniej etyce wspinaczkowej przyjętej w danym regionie, z poszanowaniem zwyczajów miejscowej społeczności wspinaczkowej, jak i potrzeb przyszłych pokoleń.
10. Sponsoring, reklama i public relations
Profesjonalna współpraca pomiędzy sponsorami i wspinaczami/alpinistami musi służyć najlepszym interesom sportów górskich. Odpowiedzialność społeczności górskiej polega na aktywnym zaznajamianiu i informowaniu o swojej działalności zarówno mediów, jak i opinii publicznej.
11. Używanie tlenu w działalności górskiej
Używanie dodatkowego tlenu w działalności wysokogórskiej podlega debacie już od kilkunastu lat. Dyskusji poddaje się tu zarówno aspekty medyczne, jak i etyczne. Aspekt medyczny powinien mieć nadrzędne znaczenie dla wszystkich wspinaczy. Etyczny punkt widzenia najlepiej pozostawić samej jednostce, z zaznaczeniem, że jeśli używamy tlenu, wówczas zużytych butli nie pozostawiamy za sobą.
12. Wysokogórskie wyprawy komercyjne
Mamy nadzieję, że agencje komercyjne, a w szczególności te bez kwalifikacji, organizujące wyprawy na szczyty ośmiotysięczne i inne równie niedostępne dla jakichkolwiek działań ratunkowych, będą brały pod uwagę ograniczenia klientów, których mają pod swoją opieką. Powinno dołożyć się wszelkich starań, aby zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom oraz ostrzec ich, że plany mogą ulec zmianie w przypadku zaistnienia konieczności niesienia pomocy potrzebującym.
Górska Deklaracja Etyczna (UIAA Mountain Ethics Declaration) została przyjęta w październiku 2009 roku, podczas kongresu UIAA w Porto, w Portugalii. Jej autorem w przeważającej części jest Doug Scott.